De NORM problematiek in de fosfaatindustrie

De Belgische fosfaatindustrie verwerkt grote hoeveelheden fosfaaterts voor diverse toepassin-gen waarvan de voornaamste de productie van kunstmeststoffen en veevoeders zijn. Fos-faatertsen bevatten van nature verhoogde concentraties aan natuurlijke radionucliden. Die komen, afhankelijk van het zuur waarmee het fosfaat ontsloten wordt, terecht in de eindpro-ducten, in gipsafval, in calciumfluorideslib en in het afvalwater. Zwavelzuur is het meest ge-bruikte zuur, maar ook salpeterzuur en zoutzuur worden in België gebruikt. De activiteiten van de fosfaatindustrie zijn duidelijk te zien op de gammakaart van de Belgi-sche Geologische Dienst. Voor Vlaanderen hebben we bovendien een goed idee van de pro-ductieprocessen en afvalstromen. De vijf Vlaamse fosfaatbedrijven verwerkten tussen 1920 en 2000 54 miljoen ton fosfaaterts waarin ongeveer 65 TBq radium-226 en 2,7 TBq thorium-232 vervat zat. De totale oppervlakte aan gipsstorten en calciumfluoridestorten in Vlaanderen be-draagt bijna 300 ha. Daarnaast is er nog een omgevingsbesmetting rond de Grote Laak, de Winterbeek en aan de oevers van de Grote Nete in de buurt van Lier. Over de impact van de fosfaatindustrie in Wallonië zijn de gegevens minder volledig. Prayon Engis produceerde in 2004 zo'n 800 000 ton fosforgips dat voor 70 % gevaloriseerd werd in bouwmaterialen (plaaster, cement), in meststoffen en in andere bedrijfstakken, zoals bij de productie van papier. Wat overbleef werd op een gipsstort in Engis opgeslagen.